Cliënt heeft geoefend met af te nemen test, kun je dan de test nog wel afnemen?

Wat als een cliënt vertelt te hebben geoefend met een test die je gaat afnemen? Bijvoorbeeld een intelligentie test. Kun je dan de test nog wel afnemen? En wat betekent dit voor de conclusies en de rapportage?

In de praktijk komt het wel eens voor dat een (jeugdige) cliënt spontaan vertelt geoefend te hebben met een test. Vaak samen met een ouder. Denk aan opmerkingen als ‘oh dit ken ik, heb ik ook samen met mama/papa gedaan van het weekend’. Vaak kom je er pas achter tijdens het afnemen van de test. Dat wil niet persé zeggen dat de test niet meer kan worden afgenomen. Dat is ter beoordeling aan de (ortho)pedagoog op basis van de specifieke omstandigheden.

Van belang zijn twee consequenties van het oefenen:

Oefenen vermelden in het rapport

Artikel 37 van de NVO beroepscode stelt een aantal eisen aan zorgvuldig rapporteren waaronder
Indien de pedagoog een rapportage opstelt, beperkt hij zich tot het verstrekken van die gegevens die voor de beantwoording van de vraagstelling van belang zijn en hij vermeldt de beperkingen die voor zijn bevindingen gelden. De pedagoog neemt bij het opstellen van de rapportage de volgende regels in acht:

• het rapport vermeldt de feiten, omstandigheden en bevindingen waarop het berust;
• het rapport geeft blijk van een geschikte methode van onderzoek om de voorgelegde vraagstelling te beantwoorden;
• in het rapport wordt op inzichtelijke en consistente wijze uiteengezet op welke gronden de conclusies van het rapport steunen;
• het rapport vermeldt de bronnen waarop het berust, daaronder begrepen de gebruikte literatuur en de geconsulteerde personen of instanties;
• de rapporteur blijft binnen de grenzen van zijn deskundigheid.

Het feit dat is geoefend is een omstandigheid die van belang is te vermelden in het rapport. Duidelijk dient te worden vermeld dát er is geoefend, dat de resultaten daardoor mogelijk positiever uitvallen en dat daarmee rekening dient te worden gehouden bij het interpreteren van de uitkomsten van de test. Het vergelijken met de resultaten van een eerder onderzoek, kan mogelijk tevens helpen om de resultaten te duiden.

Gesprek met cliënt of diens ouders

Met de cliënt of diens ouder dient het oefenen en de consequenties daarvan besproken te worden. Wat waren de redenen om te oefenen? Het kan heel goed bedoeld zijn, omdat bijvoorbeeld de ouder vreest voor de noodzaak van speciaal onderwijs. Dan is het goed om over die onderliggende angst te spreken.

Ook moet duidelijk gemaakt worden dat oefenen met een test de cliënt niet helpt, omdat er nu onbetrouwbare gegevens liggen. Tot slot dient worden te besproken dat het feit dat is geoefend en wat dit betekent voor interpretatie van de conclusies zal worden vermeld in de rapportage.